Wydobycie ropy naftowej w Lipinkach

Hrabina J. Straszewska
Źródło: T. Pabis,
  Hr. Jadwiga Straszewska,
 Tuchów 2004.

             Niekiedy zdarzało się iż początkowi wydobycia ropy na skalę przemysłową towarzyszył przypadek.  Historia taka miała miejsce w okolicach Lipinek w 1850 r. Wtedy to też na prawo od nieczynnej bramy dworskiej były poidła dla źrebiąt i klaczy zarodowych. Aby nie spędzać ich do pojenia w południe, właścicielka posiadłości hrabina Jadwiga Straszewska kazała wykopać studnię. Ale konie nie chciały pić tej wody. Okazało się,  że do studni przedostawała się ropa z płytko zalegającego złoża. W tym czasie administratorem w dobrach pani Straszewskiej był Wacław Pieniążek, który już od dawna interesował się wyciekami tej substancji w okolicy. Zachęcił on swojego brata Ivo Pieniążka, który został nadzorcą przedsięwzięcia  i za zgoda hrabiny zaczęto w 1854 r. kopać szyb w pobliżu rzeki Libuszanki. Kopano kilofami i łopatami, a do prac zatrudniano chłopów dworskich. Ściany studni okładano drzewem, a miejsca gdzie pojawiały się żyły wodne, wykładano sadłem i ubijano ziemią. Po kilku tygodniach mozolnej, niebezpiecznej pracy, ku wielkiej radości właścicielki, nadzorcy i robotników w kopance o głębokości 20m pojawił się obfity wypływ ropy parafinowej, koloru czarnego. Ta pierwsza kopanka „Anna” usytuowana po lewej stronie drogi z Libuszy do Lipinek, dała początek kopalnictwa w obu miejscowościach. Od tej chwili drążono następne kopanki. Hrabina Jadwiga Straszewska nie mając zbytu na surową ropę, wybudowała w latach 1856-1860 rafinerię nafty w Lipinkach. Rafineria, którą systematycznie modernizowano, jako pierwsza w Galicji podjęła się między innymi wyrobu parafiny, którą eksportowano do Anglii, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwecji i Francji. Ruch wiertniczy i eksploatacyjny na terenie Lipinek rozwijał się prężnie. Obok pierwszej i największej  kopalni „Lipa”, od strony zachodniej powstała duża kopalnia „Jakub”, następnie „Różyca”, „Jutrzenka” i in. Na kopalniach znalazło zatrudnienie wielu okolicznych mężczyzn. Wzrastało również wydobycie ropy np. w 1888 r. produkcja wynosiła 1640 ton, w 1892 r. 2170 ton, a w 1904 r. wydobyto 2390 ton ropy.  W 1913 na kopalni „Lipa” znajdowało się 126 odwiertów, w tym 21 szybów kopanych, 92 wierconych i 13 zaniechanych.. Tuż przed wybuchem pierwszej wojny światowej kopalnia „Lipa” wraz z rafinerią została sprzedana francuskiej firmie „Grabownica”. W wyniku działań wojennych obiekty te zostały zniszczone przez wycofujące się oddziały austriackie.  

Szyby naftowe kopalni Lipa w Lipinkach

          Wielka wojna w znacznym stopniu zahamowała  rozwój kopalnictwa na terenie Lipinek. Wprawdzie po zakończeniu działań wojennych przystąpiono do odbudowy szybów i nawet do 1917 r. udało się uruchomić 63 odwierty, ale np. rafinerii już nigdy nie odbudowano. W okresie międzywojnia kopalnia kilkukrotnie zmieniała swojego właściciela, ale pomimo zastosowania nowych technologii i wzmożonych poszukiwań nowych złóż, z powodu wyczerpujących się pokładów produkcja stopniowo zaczęła  maleć. W 1939 r. po zajęciu Polski przez Niemcy, okupant prowadził rabunkową eksploatacje przez cały okres trwania wojny. W 1947 r. przystąpiono do elektryfikacji kopalń i wyposażenia ich w lepsze narzędzia. Pomimo tych korzystnych zmian kopalnie okazały się mało wydajne, dlatego zaprzestano wiercenia nowych otworów, a te mało wydajne stopniowo likwidowano. W 1968 r. złoża w Lipinkach były już w 90% wyczerpane.  W czasach współczesnych produkcja ma już w zasadzie tylko charakter symboliczny, pomimo to nadal eksploatuje się kilka szybów wśród których należy wyróżnić szyb „Dziadek”  zwany „Lipa 1”, który działa od 1860 r. i jeszcze w roku 2000 dawał produkcję 20 kg/24 h. Ogólnie na terenie Lipinek w latach 1854-1970 wykonano ponad 650 szybów kopanych i wierconych, z których wydobyto łącznie ok. 500,3 tyś ton ropy.

Źródło: T. Pabis, Hr. Jadwiga Straszewska, Tuchów 2004.

Źródło: T. Pabis, Hr. Jadwiga Straszewska, Tuchów 2004.