Dr Sławomir Mrozek
Fotorelacja
z uroczystości 75. rocznicy likwidacji bieckiego getta – 18.08.2017 r.
W
tym roku obchodzimy 75. rocznicę likwidacji gett w Generalnym Gubernatorstwie.
W powiecie gorlickim okupant niemiecki
dokonał w 1942 r. likwidacji getta w Bieczu (18.08.) i Gorlicach (19.08.). Z
tej okazji Urząd Miasta Biecza we współpracy z Sądeckim Sztetlem (program historyczny w ramach Fundacji Nomina Rosae) zorganizował uroczyste obchody. Uroczystości
religijne rozpoczęły się na cmentarzu żydowskim (przy ul.
Tysiąclecia). Kadisz (modlitwę) odmówił rabin Pinkas Pomp. Wśród
licznych gości przybyłych z różnych stron Polski, Izraela oraz Stanów
Zjednoczonych (m.in. potomkowie
rodziny Klotz z Nowego Jorku i
Connecticut), nie mogło zabraknąć pana Ira Goetze (88 lat) – który kiedyś
mieszkał w Bieczu i jako jeden z nielicznych ocalał z Holocaustu (obecnie prezesa
Towarzystwa Żydów Biecza w Nowym Jorku). Do Biecza przybyli również goście z
Nowego Sącza – dyrektor i założyciel Sądeckiego
Sztetlu – pan Łukasz Połomski, oraz pani dr
Maria Molenda (Nomina
Rosae).
Wszystkich
gości, potomków bieckich Żydów przybyłych ze Stanów Zjednoczonych i
Izraela powitał burmistrz Biecza – pan Mirosław Wędrychowicz – „… Społeczność żydowska przez wiele lata
przyczyniała się do budowania potencjału gospodarczego i intelektualnego Biecza (…)”.
Pan Ira
Goetz, podzielił się swoimi wspomnieniami – „… Pochówek był niezwykle trudny zwłaszcza w okresie zimowym, kiedy
ziemia była zamarznięta, jak również w okresie jesienno-wiosennym, kiedy tutaj
było mnóstwo błota i ciężko było przekopać się przez ziemię (…) W dawnych
czasach nie było tutaj drzew i nauczyciel o nazwisku Chrostowski zajął się tym
miejscem, zasadził drzewa tak, by to miejsce nie zostało przeznaczone do wypasu
bydła. Pan Ira Goetz opowiedział również o pogrzebie
żony rabina, w którym to uczestniczyli nie tylko okoliczni Żydzi ale i Polacy (rabin był osobą niezwykle
szanowaną, pracował w gminie). Kiedy
przybył tutaj w 1945 r. zastał cmentarz w stanie opłakanym (wysoka nieścięta
trawa, rozbite butelki). Większym szokiem było dla niego dostrzeżenie siedmiu
masowych grobów, w których tak naprawdę nie było wiadomo ilu było pochowanych w poszczególnych grobach.
Po
uroczystościach religijnych na cmentarzu żydowskim, wszyscy goście udali
się w Marszu pamięci w stronę
bieckiego rynku, gdzie pan Łukasz Połomski (Sądecki Sztetl) odczytał Apel Pamięci –
wspomnienie pomordowanych 75 lat temu mieszkańców miasta.
Kolejną,
ale jakże ważną częścią piątkowych uroczystości było wręczenie tytułu Honorowego Ambasadora Sądeckiego Sztetlu
Panu Irze Goetzowi (wyjątkowa
statuetka Honorowego Ambasadora Sądeckiego Sztetlu przyznawana jest osobom
zaangażowanym w dialog międzyreligijny
oraz zasłużonym w dbaniu o dziedzictwo historyczne mniejszości narodowych). Ta
część uroczystości miała miejsce w czytelni Miejskiej i Gminnej Biblioteki
Publicznej w Bieczu (dawnej synagodze „Talmud
Tora”).
W
spotkaniu w czytelni biblioteki uczestniczyła również pani poseł Barbara
Bartuś – „… Czas dzisiaj do
rozliczenia się z tą trudną historią. Polska była przez wiele lat krajem gdzie
mieszkało wiele narodowości. Tutaj wszyscy czuli się najbardziej
bezpiecznie. Nigdy nie
dochodziło do żadnych prześladowań. Aż przyszedł ten czarny czas w historii,
kiedy terytorium Polski stało się miejscem eksterminacji Żydów ale też Polaków
(…) Przy takich okazjach jak dzisiejsza, powinniśmy i musimy pamiętać o
wszystkich tych Polakach, którzy ze świadomością narażenia swojego życia Żydom
pomagali. To była przeważająca większość Polaków”.
Burmistrz Biecza
– pan Mirosław Wędrychowicz – „…
Chciałem Państwu życzyć żeby podczas tego krótkiego pobytu w Bieczu, mogli
dotknąć tych dobrych czasów przebywania i działalności Żydów w Bieczu, w tym środowisku”. Burmistrz wręczył
podziękowania dla:
- Ira Goetz;
- Jadwiga Wędrychowicz reprezentującą
rodzinę Marii i Józefa Pruchniewiczów („Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata);
- przedstawicielki rodziny Joanny
i Alfonsa Setlików („Sprawiedliwy
Wśród Narodów Świata”);
- Krzysztof Przybyłowicz (za
publikację pt. „Żydzi Biecza. Historia i
Zagłada”, przewodnik i
wolontariusz po Szlaku Żydowskim w Bieczu);
- Rafał Tybor.
Następnie
pan Łukasz
Połomski (Sądecki Sztetl) wręczył statuetkę Honorowego Ambasadora Sądeckiego Sztetlu panu Ira Goetzowi – „… Nagroda symbolizuje płomień, który jest
znakiem pamięci. W środku tego płomienia znajduje się kula, symbol świata,
który jest ocalony od zapomnienia. Bardzo się cieszę, że możemy dzisiaj
przyznać panu Irze, tę nagrodę,
która jest ważna dla nas, dla Sądeckiego Sztetlu, zajmującego się w ramach
Fundacji >Nomina Rosae< upamiętnieniem ludności żydowskiej ziemi
limanowskiej, gorlickiej i sądeckiej. Realizujemy wiele projektów historycznych
ale właśnie ten poświęcony pamięci tych, którzy zabiegają o tę pamięć i którzy
ją przenieśli do naszych czasów, jest najcenniejszy !
W czytelni zaproszeni
goście wysłuchali prelekcji autorów:
Ira Goetz
– „Sprawiedliwi wśród narodów świata”;
Damian Nowak
– „Wielki pożar Biecza 1903 w relacjach prasowych”;
Krzysztof Przybyłowicz
– „Zagłada Żydów Biecza w relacjach
ocalałych”.
Po
zakończonej prelekcji, wszyscy zebrani udali się na spacer po bieckim rynku
(oprowadzał pan Krzysztof Przybyłowicz).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz