Pogórze, - regjon cennych zabytków kultury - artykuł prasowy z roku 1938.

Zachowano pisownię oryginalną. Źródło u autorów.

Pogórze, - regjon cennych zabytków kultury.

         W związku z daleko naprzód posuniętymi badaniami naukowemi Karpat Polskich, prowadzonemi w ostatnich latach przez Komisję Naukowych Badań Ziem Wschodnich oraz Komitet Badań Naukowych Ziem Górskich przy Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie przy podziale Karpat na regjony etnograficzno-kulturalne, wyłoniła się potrzeba uwzględnienia i dokładnego opracowania nowego regjonu, nigdy przedtem nie wyróżnianego, mianowicie polskiego regjonu Pogórza Beskidu Niskiego w środkowym łuku Karpat.

         Etnograficzno-kulturalny regjon Pogórza pod względem obszaru z małemi odchyleniami pokrywa się z fizjograficznym regjonem Pogórza Beskidu Niskiego od Dunajca na zachodzie po San na wschodzie i obejmuje północne części powiatu gorlickiego, jasielskiego i krośnieńskiego.

         Pogórze zostało dość wcześnie zaludnione osadnikami polskimi przybyłymi tu od północy i zachodu a przynależnymi do etnicznych grup Sandomierzan, Krakowiaków i Górali. Na Pogórzu jako na podkarpackim trakcie handlowym kilkakrotnie przeciętym drogami z Polski do Węgier, powstały znane nam miasta Grybów, Bobowa, Gorlice, Biecz, Jasło, Żmigród i Krosno.

          Ludność Pogórza, na skytek sąsiedztwa z ludnością ruską, oraz liczne kontakty ze Słowakami na Zakarpaciu, wytworzyła odrębną kulturę regionalną.

          Przedewszystkiem Pogórzanie wyróżniali się ciekawym strojem, składającym się z białego wełnianego płaszcza czyli cuwy, niebieskiej kamizelki i czapki magierki zwanej także żarnami lub kremką. Strój zaś kobiet odznaczał się bielą spódnic i koszul oraz karmazynem lub błękitem gorsetów i zapasek.

           Chat Pogórzan były z reguły budowane na zrąb, zasadniczo jednoizbowe, zaś przy przybudówkach ściany łączono na sumik. Nie brak też na Pogórzu licznych zabytków architektury w postaci starych drewnianych kościołów, nie zajmując się szerzej budownictwem murowanem w Bieczu, Bobowej, Krośnie.

           Również na Pogórzu dochowało się wiele ciekawych obrzędów ludowych i pieśni, których nie podobna wymienić w krótkim artykule, a które są nader charakterystyczne dla tego regjonu.

A.W.