Na podstawie wojennej korespondencji Jana Bajorka z Rzepiennika Suchego.
Pierwszy list w 1915 roku
został zaadresowany dopiero dnia 19 maja. Od ostatniej możliwości korespondencji
minęło pół roku.
 |
List Jana Bajorka do matki Wiktorii 19 maja 1915 r.
Zbiory prywatne Macieja Bajorka. |
Większość listów Jana z
Wielkiej Wojny było adresowanych do matki, Wiktorii. Również pierwszy list z
1915 roku był wysłany do mamy. Niestety, niewiele można się z niego dowiedzieć.
Jest on niedokończony z powodów aktywności cenzury, bądź też z bliżej
nieznanych przyczyn. Pisał w nim jedynie, że aktualnie stacjonują w Czechach.
Prosił o przysłanie niewielkiej sumy pieniędzy, w kwocie 5 koron. Pisał, że
podobno mają stacjonować tam przez krótki okres czasu, ale tak naprawdę to
jeszcze tego nie wiadomo. Aktualnie był przydzielony do frontowego szpitala.
Kolejny list z Czech został
wysłany już 28 maja. Z karty pocztowej dowiadujemy się, iż dokładne miejsce
jego położenia to Reserwe Spital Lesnicka Skola 4 apt. Pisek w Czechach. Informował
w nim, że nadal przebywa w „Piszku”. Prosił ponownie o przysłanie pieniędzy,
gdyż nie był pewien, czy otrzymali poprzedni list. Dowiadujemy się z niego, że
w szpitalu otrzymywał tylko 30 centów na dziesięciodniowy okres czasu. Jest to
suma bardzo niewielka, z której ciężko wyżyć. Jan miał nadzieję, że przeniosą
go do pracy w polu, gdzie stawki pieniężne były wyższe. Obiecywał, że w
przypadku otrzymania nieco większych sum, odda rodzinie pożyczone pieniądze
i wyśle im w następnym liście.
W Pisku Jan miał trochę większe
możliwości korespondencji, więc kolejny list do mamy odnotowujemy 29 maja.
 |
List Jana Bajorka do matki Wiktorii, 29 maja 1915 r.
Zbiory prywatne Macieja Bajorka. |
List jest zdecydowanie dłuższy, treściwszy i dowiadujemy się z niego paru bezcennych
faktów. Tak szybko postanowił pisać kolejny list, gdyż właśnie otrzymał
pocztową wiadomość z rodzinnego domu i chciał za nią podziękować. Niestety, nie
zachowały się żadne listy do Jana. Można tylko domniemywać o ich treści.
Szeregowy Jan Bajorek informował o swoim zdrowiu, nie najgorszym. Spodziewał
się wyjazdu do regimentu. Z wcześniejszego listu od matki dowiedział się, że
szwagier, Jasiek, ten który pomagał w rodzinnym gospodarstwie Jana pod jego
nieobecność, został powołany do wojska. Prosił o szczegółowe informacje
dotyczące czasu poboru, miejsca i adresu szwagra, w celu nawiązania korespondencji. Mówił, że chciałby wysłać im swoją fotografię,
ale na razie nie
 |
Jan Bajorek ( z lewej),
Ołomuniec 3 sierpnia 1915 r.
Zbiory prywatne Macieja Bajorka. |
miał na to wystarczająco pieniędzy. Nareszcie natrafiamy na
bardziej szczegółowe informacje o jego kolegach z rodzinnej wsi, którzy również
zostali powołani na wojenny front. Prosił o informacje, czy koledzy z którymi
stracił kontakt, jeszcze żyją. Słyszał, że niektórzy z „krajanów” mieli dostać
przepustki i czasowo wrócić do domów. Chciał wiedzieć, czy im się to udało.
Prosił również o nowe frontowe adresy kolegów, Jaśka Hołdy i Ksawera Bryndal,
jeśli pisali do jego rodziny. Stracił z nimi kontakt, a chciał dowiedzieć się
co u nich i gdzie stacjonują. Cały list
jest naznaczony licznymi dowodami ogromnej wiary Jana w Boga, Jezusa Chrystusa
i Maryję. Początkową i końcową fazę listu kończy zwrotami pozdrowień istot
boskich i Trójcy Świętej. Z samego listu widoczna była nieprzejednana i
olbrzymia tęsknota za domem, rodziną i wsią, z której pochodził. W tamtym
okresie dla ludzi było naturalnym, iż w codziennych kontaktach czy korespondencji
używali „boskich zwrotów”. Pozdrawiał członków swojej bliższej i dalszej
rodziny, sąsiadów czy innych członków wiejskiej społeczności. Usilnie prosił o informacje
dotyczące życia codziennego we wsi i mówił, że nie należy się o niego martwić.
Również dziękował za wysłany mu rozmaryn.
Następny list do matki został
wysłany 22 czerwca 1915 roku, ale niestety nie zachowała się jego treść w
rodzinnych zbiorach. Natomiast Jan został przeniesiony ze swoim regimentem do
Ołomuńca na Morawach. Dowiadujemy się tego z listu napisanego 8 lipca,
adresowanego do matki, który był długi i przynosi nam szczegółowe informacje na
temat wojennego powodzenia szeregowego Jana Bajorka. Został przydzielony do
pionierów w Ołomuńcu.
 |
List Jana Bajorka do matki Wiktorii, 8 lipca 1915 r.
Zbiory prywatne Macieja Bajorka. |
Aktualnie przechodził szczegółowe, intensywne
przeszkolenie wojskowe, i jak informował, za jakiś czas miał ruszyć na front.
Mówił, że gdyby był w Frodentalu, to by otrzymał urlop i mógłby przyjechać na
krótki czas do rodzinnego domu. Niestety, nie udało się i musiał cały czas być
w przydzielonej jednostce. Informował rodzinę, że otrzymał list od kolegi,
Mikołajczyka, z którego dowiadujemy się, że rodzina wysłała mu 10 koron, chleb
i ser. Przekazać miał mu to „Józef od Mockowy”.
Niestety, już nie zastał Jana w Frodentalu. Obiecał, że przyśle mu te 10
koron. Niestety, ser i chleb dla Jana został mu skradziony i nie może mu go w
jakikolwiek sposób dostarczyć. Jan być może otrzyma w okolicach 20 lipca urlop,
ale nie jest to takie pewnie. Jak dostanie urlop, to przyjedzie. Mówił, że być
może będą stacjonować w Krakowie, jednak mogły to być tylko plotki. W tym
liście Jan opisywał trudy aktualnej służby wojskowej. Trzeba było budować
ciężkie mosty na wielkich rzekach, co nie było zadaniem łatwym i przyjemnym.
Ponadto żołnierze kopali dekunki. Z powodu obawy przed cenzurą nie mógł wyjawić
więcej informacji na temat aktualnych zadań wojennych. Adres na karcie
pocztowej z którego dowiadujemy się o
dokładnym położeniu Jana brzmi: Jan Bajorek. Inf.Pionier-Aptajlonk Nr 1.1 Regiment Nr 20 Olomonc-Morawa.
 |
List Jana Bajorka do matki Wiktorii, 5 sierpnia 1915 r.
Zbiory prywatne Macieja Bajorka. |
Niestety, Jan nie otrzymał
upragnionej przepustki i urlopu. Natomiast napisał list do mamy o swoich
planach wojennych, datowany na 5 sierpnia 1915 roku. Dowiadujemy się z niego,
że ze zdrowiem Jana wszystko w porządku i powodzenie dobre jak na wojnie.
Informował mamę, iż około 30 sierpnia wyjedzie na front. Jan jeszcze nie
posiadał informacji gdzie dokładnie. Mówił, żeby już do niego nie pisać na ten
adres. Gdy zmieni miejsce stacjonowania, zamierzał sam napisać list i
poinformować rodzinę o swoim powodzeniu.
Na kolejny list z wiadomościami
od Jana rodzina czekała parę miesięcy. Dopiero 15 października 1915 roku Jan
miał sposobność napisania i wysłania
odpowiednich informacji rodzinie. Pisał w tym liście o zmianie miejsca
stacjonowania i rodzaju służby wojskowej. Przepraszał, że nie mógł tak długo
pisać, ale zmienił miejsce zakwaterowania. Podróż była męcząca i kosztowała
sporo wysiłku. Trwała aż 5 dni. Praktycznie od razu po przybyciu na miejsce,
wziął udział w szturmie. Jan dokładnie opisywał warunki zastane na miejscu,
dokładne położenie i charakterystykę krajobrazową. Jest to kraj o bardzo
wysokich górach, a jedna góra jest tak wielka, jak w rodzinnym Rzepienniku na
drodze do kościoła. W spokojnych i umiarkowanych słowach wspominał o stanie
ciała i nóg, które bolały go od nieustannego chodzenia po tych wysokich górach.
Jan uważał ten kraj za bardzo dziki i niespokojny. Dominują w nim duże połacie
lasów, skał i wszelakich urwisk. Mówił o tym, że są na terenie frontu
włoskiego, nieopodal morza. On aktualnie służył w pionierach i podczas dnia
było dużo ciężkiej i wyczerpującej pracy. Tylko w nocy mógł nieco odpocząć czy
odetchnąć od jazgotu kul przelatujących
nad głowami. Jednocześnie starał się uspokoić rodzinę, że on nie był tak
narażony na latające kule nieprzyjaciela, gdyż wraz z innymi towarzyszami broni
pozostawał zazwyczaj w tyle. Trochę narzekał na padający śnieg i spore mrozy,
które występują w wysokich partiach gór.
 |
Jan Bajorek, Ołomuniec 1915 r.
Zbiory prywatne Macieja Bajorka. |
Jednocześnie w pewnym sensie chwalił
sobie służbę w tym miejscu. Pod względem aprowizacyjno-żywieniowym sytuacja
była o wiele lepsza niż we wcześniejszych miejscach. Nareszcie nie musiał
narzekać na brak bielizny, która była wydawana bardzo często i w wystarczającej
ilości. Był uradowany faktem, że pod względem żywieniowym sytuacja była
zadowalająca. Racje żywieniowe były duże i nareszcie nie chodził głodny. Chleb
często dawali w większej ilości, dzięki temu żołnierze byli najedzeni i
przygotowani na trudne prace i wyczerpującą zmorę dnia codziennego. Wspominał
też, że zdarza się picie rumu w jednostce, który nieczęsto, ale jednak był
podawany strudzonym i wycieńczonym żołnierzom. Miał nadzieję, że doczeka Świąt
Bożego Narodzenia. Prosił, aby mu wysłać w tym czasie niewielki pakunek z
cieniutkich deszczółeczek. Chciał otrzymać od rodziny symboliczny opłatek.
Dzięki temu miałby możliwość „korespondencyjnego” podzielenia się nim z
tęskniącymi bliskimi. Nic wiele więcej nie potrzebował, nawet symbolicznej
chusteczki do nosa. Bez wątpienia tym listem chciał uspokoić krewnych, że tak
świetne warunki aprowizacyjne są w tym miejscu. Pomimo trudu służby i
niebezpieczeństwa, był w pewnym, małym aspekcie, spokojniejszy o swój byt.
Przez dłuższy czas nie miał kontaktu z rodziną i żadnych informacji co się z
nimi dzieje. Prosił mamę o szybkie odpisanie na ten list. Chciał się dowiedzieć
o aktualnej sytuacji w rodzinnym domu i miejscowości. Usychał z tęsknoty i ze
zniecierpliwieniem czekał na upragniony powrót z wojennej tułaczki. Odczuwał
duży niepokój, myśląc o sytuacji w domu, gdyż ostatnio miał niepokojący sen,
ale nie wyjawił żadnych szczegółów. W końcowej fazie listu pozdrawiał wiele
osób. Napominał, aby wyraźnie adresować listy, bo w przypadku niedokładnego
adresu czy pisma, mogły one do niego nie trafić. List podpisany: Jan Bajorek
Inf. Regiment Nr 20 4 Batalion 15 feld. Komp. Pionier Art .
 |
List Jana Bajorka do matki Wiktorii.
29 października 1915 r.
Zbiory prywatne Macieja Bajorka. |
Ostatnim listem wysłanym w 1915
roku jest ten z 29 października, adresowany do mamy, również z frontu
włoskiego. Jan pisał w nim o swoim zdrowiu. Nie narzekał na nie, było dobre,
przynajmniej do tego czasu. Wyrażał pewnego rodzaju obawę co z nim dalej
będzie, bo dźwięk przelatujących kul nad głowami żołnierzy był coraz
wyraźniejszy. Nie chciał martwić rodziny niebezpieczeństwem nad nim czyhającym,
ale przecież na wojnie nic nie wiadomo. Informował, że otrzymał list, z którego
dowiedział się o aktualnej sytuacji w domu i powodzeniu. Serdecznie za niego
podziękował, gdyż już wyrażał, niepozbawione podstaw obawy, że rodzina może już
nie żyć bądź straciła dach nad głową i dorobek życia. Mówił, że już nie ma co pisać (zapewne cenzura nie
pozwoliła na więcej). Pozdrawiał rodzinę
do miłego zobaczenia i kończy list słowami: daj Boże. Była tutaj widoczna duża
wiara Jana w boską opatrzność, która nad nim czuwa i pilnuje, aby wrócił do
domu cały i zdrowy z tej wojennej zawieruchy.
Wyrażał nadzieję, że jeszcze dane mu będzie spotkać rodzinę. List dotarł
na pocztę w Rzepienniku Strzyżewskim dopiero 9 grudnia 1915 roku. Przez tak
długi okres czasu rodzina nie miała informacji o wojennym powodzeniu Jana.
Zapewne przeżywali ciężkie chwile w oczekiwaniu na jakąkolwiek informacje o
synu i bracie.
Fragmenty pracy licencjackiej napisanej pod kierunkiem dr. hab. Dariusza Nawrota, obronionej w Instytucie Historii Wydziału Nauk Społecznych na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach w roku 2013.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz