Boże Ciało

Procesya Bożego Ciała w małem miasteczku. Układ i rysunek E.M. Androlli'ego.
Tygodnik Illustrowany, 1877.

Boże Ciało, będącym wielkim świętem kościelnym Eucharystii, ustanowiono dość późno, bo dopiero w XIII w. Początkowo było obchodzone tylko w Belgii, następnie w całej Germanii. a w roku 1264 papież Urban IV wydaną przez siebie bullą wprowadził je do powszechnego kalendarza liturgicznego. W Polsce obchodzenie tego święta zapoczątkowano w diecezji krakowskiej w roku 1320. Procesje, które w tej chwili nieodłącznie kojarzą nam się ze świętem Bożego Ciała zaczęto praktykować w XV w.  Tak samo jak teraz, procesja wychodziła z kościoła i udawała się kolejno do czterech ołtarzy przygotowanych na zewnątrz, gdzie przy każdym z nich czytano lub śpiewano Ewangelię i udzielano wiernym błogosławieństwa. Ołtarze zwyczajowo były przygotowywane przez kobiety i dziewczęta, które zdobiły je drzewkami (zazwyczaj brzóz), gałązkami, kwiatami bądź wstęgami. W Karpatach istniał zwyczaj iż odchodząc od ołtarza wierni zrywali z niego jak najwięcej zdobiących go gałązek, które umieszczone nad drzwiami domu i budynków gospodarczych, miały chronić je przed uderzeniem pioruna.
          Równie ważne jak święto Bożego Ciała w tradycji ludowej było zakończenie oktawy, które wypadało w następny czwartek, dokładnie tydzień później. Przynoszono wówczas do kościoła wianki uplecione z ziół, które następnie święcono. Tak samo jak gałązki z ołtarza, zawieszone na drzwiach miały one chronić domostwa przed uderzeniem pioruna, ponadto ususzone służyły później do okadzania ludzi i zwierząt, w chorobach, szczególnie tych spowodowanych czarami bądź rzuconymi urokami. Zdrowotne znaczenie miały mieć także płatki kwiatów rzucane przez dzieci przed kapłanem niosącym Przenajświętszy Sakrament podczas procesji.
         Według wierzeń związanych z obchodem tych świąt, istniał surowy zakaz prania kijankami w dniu oktawy w rzece, gdyż sądzono iż ściąga to burze i gradobicie.

Procesya Bożego Ciała na prowincyi, rysunek oryginalny A. Kędzierskiego,
Tygodnik Illustrowany, 1884. 

Bibliografia:
B. Ogrodowska, Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne, Warszawa 2009.
U. Janicka-Krzywda, Rok karpacki. Obrzędy doroczne w Karpatach polskich, Kraków 1988.